Hemsire Okulu

ANKSİYETE BOZUKLUKLARI
www.hemsireokulu.com
ANKSİYETE NEDİR?
Kişinin sebebini tam olarak ortaya koyamadığı iç sıkıntısı haline anksiyete (bunaltı) adı verilir Anksiyete psikiyatri uzmanına müracaat eden hastalar arasında en sık ve yaygın olarak görülen bir belirtidir.
www.hemsireokulu.com
Genelleşmiş veya yaygın anksiyete bozukluğu olarak adlandırılabilecek hastalıkta kişi yaşadığı anksiyeteyi korku, endişe, dehşet, kaygı gibi terimlerle ifade edebileceği gibi, sürekli olarak tetikte bekleyiş gerginliği, bilinmeyen ve ayırt edilemeyen bir tehlike veya kötülük duygusu olarak da ifade edebilir.
www.hemsireokulu.com
RUHSAL BELİRTİLER
Endişe, kaygı, tasa
Konsantrasyonda bozulma
Sinirlilik, huzursuzluk
Tahammülsüzlük
Heyecan
Kötü bir haber alacağı beklentisi
Çabuk irkilme
Kolay yorulma
Derealizasyon (gerçekdışılık hissi, dış dünyaya yabancılık duygusu)
Depersonalizasyon (kişinin bedenine veya bedeninin bir parçasına yabancılık yaşaması, Örn. kolunu bir odun parçası gibi hissetmesi,
kolunu kendine ait gibi hissetmemesi, elinin veya kafasının büyüdüğünü hissetmesi gibi)
Baş dönmesi
Kontrolünü yitirme hissi
Çıldırma hissi
Ölüm korkusu
www.hemsireokulu.com
BEDENSEL BELİRTİLER
Çarpıntı hissi veya kalp atım hızında artma
Terleme
Titreme veya sarsılma
Ağız kuruluğu
Nefes almakta güçlük
Boğulma hissi veya hava açlığı
Göğüste ağrı veya rahatsızlık hissi
Bulantı veya karın bölgesinde rahatsızlık
Yüzde kızarma
Baş dönmesi
Kulak çınlaması
Sıcak veya soğuk basması (titreme)
Yerinde duramama veya gevşeyememe
Uyuşma ya da ürperme hissi
Boğazda düğümlenme hissi veya yutma güçlüğü
Uyku bozuklukları
Kaslarda gerginlik ve ağrılar
Kolay yorulma
www.hemsireokulu.com
NEDENLERİ VE RİSK FAKTÖRLERİ
Anksiyete bozukluklarının ortaya çıkışında birden çok faktörün rol oynadığına inanılır.
Genetik, ailesel geçmiş ve yetişme biçimi, şartlanma (conditioning), son dönem stresleri, kişisel inanç ve tutumlar, duygularını ifade edebilme yeteneği anksiyete bozukluklarının ortaya çıkışında önemli olan faktörlerdir.Cinsiyet anksiyete bozukluklarında önemli bir diğer risk faktörüdür. Anksiyete bozukluklarının kadınlarda görülme sıklığı erkeklere göre yaklaşık iki kat fazladır.
www.hemsireokulu.com
SINIFLANDIRMA
Yaygın anksiyete bozukluğu
Obsesif-kompulsif bozukluk
Panik bozukluk
Travma sonrası stres bozukluğu
Fobik bozukluk
Sosyal fobi
www.hemsireokulu.com
www.hemsireokulu.com
YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUKLARI
 Panik bozukluğunun olmadığı, belirgin, yaygın, kontrolü güç olan kronik anksiyete durumları için kullanılır. Bu sendromun temel ölçütü en az 6 ay boyunca anksiyete yaşanması gereğidir. Kadınlarda erkeklere göre daha sıktır.
www.hemsireokulu.com
 Hastanın görünümü oldukça tipiktir.
 Huzursuz ve ürkektirler.
 Yüz ve beden duruşları gergindir.
Ciltleri solgun olup el, ayak ve koltuk altları daha fazla olmak üzere terledikleri dikkati çeker.
Endişeli ve dalgın olup, çok önemli olmayan konularda bile endişelendikleri ya da olayların olası olumsuz sonuçları konusunda düşünmektenden kendini alıkoyamadıkları görülür.
www.hemsireokulu.com
DSM ıV TANı ÖLÇÜTLERI
A. En az 6 ay süreyle hemen her gün ortaya çıkan, birçok olay ya da etkinlik hakkında
(işte ya da okulda başarı gibi) aşırı anksiyete ve üzüntü (endişeli beklentiler) duyma.
B. Kişi, üzüntüsünü kontrol etmeyi zor bulur.
www.hemsireokulu.com
C. Anksiyete ve üzüntü, aşağıdaki altı semptomdan üçüne (ya da daha fazlasına) eşlik eder(son 6 ay boyunca hemen her zaman en azından bazı semptomlar bulunur).
NOT: Çocuklarda sadece bir maddenin bulunması yeterlidir.
1) huzursuzluk, aşırı heyecan duyma ya da endişe
2) kolay yorulma
3) düşünceleri yoğunlaştırmada güçlük çekme ya da zihnin boşalmış gibi olması
4) irritabilite
5) kas gerginliği
6) uyku bozukluğu (uykuya dalmakta ya da sürdürmekte güçlük çekme ya da huzursuz ve dinlendirmeyen uyku)
www.hemsireokulu.com
D. Anksiyete ve üzüntü odağı, bir Eksen I bozukluğunun özellikleri ile sınırlı değildir, örn;anksiyete ya da üzüntü bir Panik Atağı olacağı, genel bir yerde utanç duyacağı, hastalık bulaşmış olma, evden ya da yakın akrabalarından uzak kalma, kilo alma , birçok fizik yakınmanın olması ya da ciddi bir hastalığının olması, ile ilgili değildir ve anksiyete ve üzüntü sadece Posttravmatik Stres Bozukluğu sırasında ortaya çıkmamaktadır.
www.hemsireokulu.com
E. Anksiyete , üzüntü ya da fizik yakınmalar klinik açıdan belirgin bir strese ya da toplumsal, mesleki ya da önemli diğer işlevsel alanlarda bozulmaya neden olur.
F. Bu bozukluk bir maddenin ya da genel tıbbi bir durumun doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir ve sadece bir Duygudurum Bozukluğu, Psikotik bir bozukluk ya da bir Yaygın Gelişimsel Bozukluk sırasında ortaya çıkmamaktadır.
www.hemsireokulu.com
Yaygın anksiyete bozukluğu tedavisinde
“ Anksiyete yönetim eğitimi” önerilmektedir. Burada söz konusu olan yapılandırılmış bir programdır ve 3 bölümden oluşur:
1. Fizyolojik uyarılmayı kontrol altına almayı amaçlayan “gevşeme teknikleri” Bu konuda en çok başvurulan, nefes alma alıştırmalarıyla progresif ve zıt gevşeme yöntemleridir.
2.Anksiyete oluşumunda rol oynayan hatalı bilişlerin saptanması ve değiştirilimesine yönelik “bilişsel terapi” programları.
3.Hem gevşeme hem de bilişsel kontrolü içeren “karma yöntemler”.
www.hemsireokulu.com
Bilişsel tedavi yöntemlerinden AWARE (farkında olma):
A (Accept): Anksiyetyi kabul et
W (Watch): Anksiyeteyi gözle 0-10 arasında değerlendir.
A (Act): Sanki anksiyete yokmuş gibi davran, düzenli ve yavaş nefes al.
R (Repeat): Anksiyete geçinciye kadar bu basamakları yinele
E (Expect): En iyisini umut et.
www.hemsireokulu.com
OBSESIF-KOMPULSIF BOZUKLUK
Obsesyon (saplantı) yineleyici, ısrarlı, anksiyeteye neden olan, istenmeden gelen benliğe yabancı (ego distonik) düşünce, dürtü ya da düşlemlerdir. Kompulsiyon ( zorlantı) ise; obsesyonları kovmak için yapılan, yineleyici, kişinin kendini yapmaktan alıkoyamadığı davranışlar ya da zihinsel eylemlerdir.
www.hemsireokulu.com
Kişi obsesyonlarını kendi zihninin bir ürünü olarak görür, mantıksız ya da saçma olduğunu bilir.
Kompulsiyonlar ise obsesyonun doğurduğu anksiyeteyi azaltmak amacıyla yapılır, gerçekle ilgisi yoktur, belirgin olarak abartılıdır, geçici rahatlama sağlar. Obsesyonu etkisizleştirmeye yöneliktir.
www.hemsireokulu.com
Ortalama başlangıç yaşı 2-3 yaşlarıdır. Yaşam boyu yaygınlığı %2-3 dolayındadır.
Çoğu zaman sinsi başlar, süregen alevlenip yatışan bir gidişi vardır. Bu alevlenmeler stresle ilişkili olabilir.
www.hemsireokulu.com
Oluş nedenleri içinde biyolojik nedenler önemli bir yer tutmaktadır. Sağaltımında kullanılan serotonin gerialım inhibitörlerinin etkili olması, bozuklukta serotonerjik dizgenin rolü olduğunu düşündürmüştür.
www.hemsireokulu.com
Klasik psikoanalitik kurama göre anal döneme gerileme ana düzenektir. Bu dönem özellikleri (cimrilik, kararsızlık, aşırı düzenlilik, titizlilik, inatçılık) bu kişilerde sık görülür. Bu kişiler büyüsel düşünceleri yoğun olan, katı ve cezalandırıcı üstbenlikleri olan kişilerdir.
İzolasyon, yap-boz (undoing), karşıt tepki kurma (reaksiyon-formasyon), yer değiştirme sık kullanılan savunma düzenekleridir.
www.hemsireokulu.com
PANIK BOZUKLUK
Kendiliğinden ve beklenmedik biçimde ortaya çıkan panik ataklarla giden bir klinik tablodur.
www.hemsireokulu.com
Ataklarda çarpıntı, terleme, titreme, nefes darlığı, boğulma hissi, göğüs ağrısı, bulantı, baş dönmesi, sersemlik, kontrolünü kaybedeceği korkusu, çıldıracağı korkusu, ölüm korkusu, uyuşma ve karıncalanmalar, üşüme, ürperme, çevrenin değiştiği duyguları gibi belirtilerden 4 ya da daha fazlasının olması gerekir.
www.hemsireokulu.com
Panik atak eğer kişinin kaçması ya da yardım alması güç olan bir durumda ya da yerde ortaya çıkıyor ve böyle bir durumdan kaçılıyorsa “Panik bozukluk (agorafobili)” olarak adlandırılır.
www.hemsireokulu.com
Tipik olarak bu ortamlar evden dışarıda yalnız olma, kalabalıkta kalma, otobüs, tren gibi araçlarda seyahat etme, köprü üstünde, asansörde olma gibi durumlardır.
www.hemsireokulu.com
Kişi yoğun bir sıkıntıyla bu ortamlara katlanır. Çoğunlukla böyle ortamlarda bulunmaktan kaçınır ya da birinin eşlik etmesiyle dayanabilir. Kaçınma davranışı kişinin sosyal ve mesleki yaşamını bozar. %20-80 depresif belirtiler eşlik eder.
www.hemsireokulu.com
TRAVMA SONRASı STRES BOZUKLUĞU
Travma sonrası stres bozukluğu terimi yoğun stres yaratan bir olaya karşı ortaya çıkan şiddetli uzamış (birkaç aydan daha uzun) ve bazen gecikmiş türde bir reaksiyonu anlatır. Bu bozukluğun üç temel özelliği vardır.
www.hemsireokulu.com
Birincisi ruhsal olarak aşırı uyarılmışlık hali (hyperarousal),
İkincisi stres verici olayın tekrar tekrar hatırlanması(intrusions)
Üçüncüsü bu olayı hatırlatan şeylerden kaçınma davranışıdır(avoidance).
Stres yaratan olay bir trafik kazası ,tecavüz,deprem,yangın gibi bir olay olabilir.Bu bozuklukta dirençli anksiyete,irritabilite,uykusuzluk,konsantrasyon güçlüğü klinik tabloyu tanımlar.
www.hemsireokulu.com
Birincisi ruhsal olarak aşırı uyarılmışlık hali(hyperarousal hyperalertness),
ikincisi stres verici olayın tekrar tekrar hatırlanması (intrusions)
üçüncüsü bu olayı hatırlatan şeylerden kaçınma davranışıdır (avoidance).
Stres yaratan olay, bir trafik kazası, tecavüz, deprem, yangın gibi bir olay
olabilir. Bu bozuklukta dirençli anksiyete, irritabilite, uykusuzluk, konsantrasyon güçlüğü klinik tabloyu tamamlar.
www.hemsireokulu.com
Hastalar yaşadıkları olayın sahnelerini hatırlamak istediklerinde hatırlayamazlar ancak istemsiz olarak bu sahneler bilince (zihne) hucum ederler (flashbacks), rüyalarda tekrar tekrar travmatik olayı(ları) yaşarlar.
İstemsiz hatırlamalar ve rüyalar son derece rahatsız edicidir. Travma sonrası stres bozukluğu olan hasta çoğunlukla bir hissizlikten, duygularını yaşamama ve küntlükten söz edebilir. Aktivitelerinde sergiledikleri ilgisizlik dikkat çekicidir. Kısa süreli benzer klinik tablolar akut stres reaksiyonu olarak adlandırılır.
www.hemsireokulu.com
FOBIK BOZUKLUK
Özgül bir nesne ya da durumun varlığı, ya da bununla karşılaşacak olma beklentisiyle başlayan aşırı, anlamsız bir korkudur.
www.hemsireokulu.com
Fobik uyaranla karşılaşılınca birden başlayan anksiyete tepkisi ortaya çıkar. Panik atak halini alabilir. Kişi korkunun aşırı ya da anlamsız olduğunu bilir. Yine de bu durumlarla karşılaşmamak için kaçınma davranışına girer.
Fobik uyaranla karşılaşma ile ilgili kaçınma, korku ya da anksiyöz beklenti, kişinin olağan günlük işlerini, mesleki işlevselliğini ya da toplumsal yaşamını belirgin ölçüde bozar.
www.hemsireokulu.com
Çocuklarda anksiyete, ağlama, huysuzluk gösterme, donakalma, sıkıca sarılma olarak dışavurulabilir.
6 aylık yaygınlık %5-10 dolayındadır. Kadınlarda 2 kat fazladır.
Fobilerin oluş nedenleri içinde temel psikodinamik görüş biliçdışı benlikçe kabul edilmeyen dürtülerin yer değiştirerek (replacement) dış nesnelere aktarılmasıdır.
www.hemsireokulu.com
Zoofobi:Hayvan korkusu
Eritrofobi:Yüz kızarma korkusu
Kaprofobi:Dışkı korkusu
Klastrofobi:Kapalı yer korkusu
Mizofobi:Pislik kokusu
Pirofobi:Ateş korkusu
Agorafobi:Açık yer korkusu
Niktofobi:Gece korkusu
Ksenofobi:Yabancı korkusu
www.hemsireokulu.com
SOSYAL FOBI
Sosyal ortamlarda (özellikle tanımadığı kişiler, başkalarının yanında, kalabalıkta ) bir eylem gerçekleştireceği ( konuşma, yemek yeme, telefon etme gibi) zamanlarda olumsuz değerlendirileceğinden, aşağılanacağından, küçük duruma düşeceğinden aşırı kaygı duyma ve korkma ile belirlidir.
www.hemsireokulu.com
ÖZGÜL FOBİLER
Belli nesneler ya da durumlardan anormal korkulardır.Örümcek,kelebek,kedi,köpek,hamam böceği,karanlık,fırtına,kapalı yer,yükseklik fobileri en sık karşılaşılan özgül fobilerdir.Bunları agorofobi ve sosyal fobilerden ayırtettiren özellik korkunun özgül durumlar ve nesneler karşısında belirmesidir.bu özgül nesneler ve durumlar olmadığında hasta da rahatsızlık belirtisi yoktur.
Fobiler korkunun ortaya çıktığı uyarana göre üçe ayrılır:
Nesne Fobileri:Böcek,kelebek,köpek,sivri uçlu eşya gibi.
Durum Fobileri:Kapalı yer,açık yer,asansör,yüksek yer,karanlık yer,yüz kızarması,kalabalıkta konuşmak korkuları gibi.
İşlev fobileri:altına kaçırma,gaz kaçırma,terleme,yüz kızarması
www.hemsireokulu.com
Korkulan sosyal ortamda kaldığında her zaman anksiyete belirtileri çıkar, panik atağa varabilir. Kişi bunun aşırı ya da anlamsız olduğunu bilir. Ancak böyle durumlardan kaçınır, bu da toplumsal ve mesleki işlevselliğini bozar.
www.hemsireokulu.com
Başlama yaşı ergenlik dönemidir. 6 aylık yaygınlığı %2-3 dolayındadır. Kadınlarda erkeklere oranla daha fazladır.
Sosyal fobinin çekirdeğinde başkaları üzerinde olumlu bir izlenim yaratma isteği ve bunu yapabileceği konusunda güvensizlik vardır.
Sosyal fobikler olumsuz değerlendirileceklerine ilişkin düşünce ve inançlarına kanıt bulmak için dikkatlarini seçici olarak olumsuz durumlara yoğunlaştırmaları da anksiyete durumunu arttırmaktadır.
Başkalarının, ellerinin ya da seslerinin titrediğinin farkına varacakları ile ilgili kaygılarından dolayı toplum önünde konuşmaktan korkabilirler ya da düzgün bir biçimde konuşamıyor gibi görünmekten korktukları için başkaları ile karşılıklı konuşurken aşrı anksiyete duyabilirler.
www.hemsireokulu.com
www.hemsireokulu.com


PDF Görüntüle
PPT Görüntüle